Karada yaşayan canlılar hareket edebilme yetenekleri sayesinde ortam şartları kendileri için uygun olmadığında daha uygun yerlere gidebilirler. Aynı şekilde denizlerdeki balıklar da gerektiği zaman göç edip şanslarını başka ortamlarda deneyebilirler. Fakat akvaryumlardaki balıklar için ne yazık ki böyle bir şey söz konusu değildir. İçinde yaşadıkları su onların hayatta kalıp kalamayacağının göstergesidir. Bu yüzden akvaristin suyun kimyasal durumunu bilmelidir.
[nrelate-related]
Genel Sertlik
Su sertliği Ca ve Mg iyonlarının ölçüsüdür. GH’ a katkısı olan başka iyonlarda vardır ama hem ölçülmeleri çok zordur hem de zaten katkıları çok azdır. O yüzden akvaryum hobisinde pratikte, ölçülüp dikkate alınmazlar. GH, pH’ ı doğrudan etkilememesine rağmen genellikle “sert” suların pH’ ı da yüksektir. Fakat aralarında doğrudan bir ilişki yoktur.
GH genellikle CaCO3’ ın ppm (İngilizcede “milyondaki parçacık anlamında) değeri veya Alman sertlik derecesi dH veya CaCO3’ ın molar yoğunluğuyla ölçülür. Bir Alman sertlik değeri (dH), bir litrede 10 mg CaO çözünmesine veya 17.8 ppm CaCO3 değerine karşılık gelir. Benzer şekilde 1 mEq/l de 2.8 dH’ a karşılık gelir. Pek bilimsel bir sınıflandırma olmasa da, genel olarak suyun sertliği belirtilirken şu ifadeler kullanılır:
0 – 4 dH, 0 – 70 ppm = çok yumuşak
4 – 8 dH, 70 – 140 ppm = yumuşak
8 – 12 dH, 140 – 210 ppm = orta sertlikte
12 – 18 dH, 210 – 320 ppm = oldukça sert
18 – 30 dH, 320 – 530 ppm = sert
Genel sertlik balıklar açısından karbonat sertliğine göre daha önemlidir. Bir balık “sert” veya “yumuşak” sudan hoşlanıyor derken kastedilen sertlik budur. Eğer ortamın sertliği balık açısından uygun değilse hücrelerde gerçekleşen atık madde atılımı ve besin alımı gerçekleşmez, üreme fonksiyonları ve iç organların çalışması düzgün olmayabilir.
Karbonat Sertliği
Karbonat sertliği, suda çözünmüş olan bikarbonat (HCO3–) ve karbonat (CO3-2) iyonlarının ölçüsüdür. Tatlısu akvaryumlarında bikarbonat iyonları; tuzlusu akvaryumlarında ise karbonat iyonları baskındır. KH genellikle Alman Sertliği olarak (dH) olarak ölçülür ve CaCO3 eşleniği olarak ifade edilir.
Akvaryum hobisinde bazı kavramlar gerçek anlamlarında kullanılmayabiliyor. Bunlardan en çok bilineni Alkalinite – karbonat sertliği kavramlarıdır. Alkalinite toplam asit bağlama kapasitesinin ölçüsüdür. Serbest H+ iyonlarını bağlayabilen anyonları ölçer. Fakat tatlısu akvaryumlarında alkalinite ve karbonat sertliği aynı anlamda kullanılıyor.
Akvaryumda KH’ ın bizim önemi pH ile kurduğu ortaklıktır. KH’ ı oluşturan maddeler, pH değişimlerine karşı kimyasal bir tampon görevi görürler. Basit olarak pH, suda bulunan serbest H+ iyon yoğunluğunun ters logaritmasıdır. Yine de zor geldiyse, sadece “ters logaritma” kısmına kadar olan kısmını anlayın, yeterlidir. Eğer suya kuvvetli bir asit katılırsa, örneğin nitrik asit olsun, hemen H+ iyonu ve NO3– tuz kısmı ayrılır. Hidrojen iyonu yoğunluğu arttığından suyun pH değeri de düşer.
Su Sertliğini Değiştirmek
Su sertliğiyle ilgili bütün teorik bilgiyi bilmek pek bir şeye yaramıyor açıkçası. Önemli olan kullanma suyunu canlıların istediği duruma getirebilmektir. Bunun için pahalı ve ucuz, ya da kolay ve zor yöntemler vardır. Her akvarist kendisine uyan ve uzun vadede uygulanabilir bir yöntem geliştirip bunu kullanmalıdır.
Kullandığınız su çok sertse yumuşatmanız gerekir. Değişik yöntemlerden bahsetmek mümkündür ama ilk olarak pahalı olmasına rağmen çoğu akvarist tarafından tercih edilenden bahsedeyim. Ters ozmoz, suyu çok ince bir membrandan geçmeye zorlayarak çözünmüş maddeleri sudan ayıran bir cihazdır. Ters ozmozdan çıkan su saf suya yakın değerlerdedir. Uzun vadede en güvenilir sonuçları ters ozmoz cihazıyla alırsınız.
Güney Amerika cichlid balıkları için turba yosunu kullanılabilir ancak su değerleri düzenli ölçülmeli ve miktar ayarlanmalıdır. Zamanla etkisi azalacağından sürekli takip edilmelidir. Ayrıca kullanmadan önce de istenmeyen organizmalardan kurtulmak için kaynatılmalıdır.
Eğer su sertliği çok düşükse kalsiyum sülfat veya magnezyum sülfat eklenebilir. Bu yöntemin olumsuz tarafı sudaki sülfat oranlarının yükselmesidir. Kalsiyum karbonat da kullanılabilir ama aynı zamanda karbonat sertliği de yükselir. Sadece karbonat sertliğini yükseltmek için sodyum bikarbonat kullanılabilir.
Aşağıdaki tablo çözünmüş CO2 oranlarını KH ve pH değerlerinden bulabilirsiniz. Normal bir akvaryumda bu oran 2-3 ppm civarında olur. İyi bitkilendirilmiş bir akvaryumda hızlı büyüme elde etmek için 15 ppm civarında çözünmüş CO2 bulunması gerekir.
———————————————————————————————————–
pH | 6.0 6.2 6.4 6.6 6.8 7.0 7.2 7.4 8.0
KH |
--------------------------------------------------------------------------------------------
0.5 | 15 9.3 5.9 3.7 2.4 1.5 0.9 0.6 0.2
1.0 | 30 19 12 7 5 3 1.9 1.2 0.3
1.5 | 44 28 18 11 7 4 2.8 1.8 0.4
2.0 | 59 37 24 15 9 6 4 2.4 0.6
2.5 | 73 46 30 19 12 7 5 3 0.7
3.0 | 87 56 35 22 14 9 6 4 0.9
3.5 | 103 65 41 26 16 10 7 4 1.0
4.0 | 118 75 47 30 19 12 6 5 1.2
5.0 | 147 93 59 37 23 15 9 6 1.5
6.0 | 177 112 71 45 28 18 11 7 1.8
8.0 | 240 149 94 59 37 24 15 9 2.4
10 | 300 186 118 74 47 30 19 12 3
15 | 440 280 176 111 70 44 28 18 4.0
--------------------------------------------------------------------------------------------
Son yorumlar