Satrancın ne kadar eski bir oyun olduğunu bilen pek yok. Pek çok kişi oyunu, MS 7. yy’ da oynanan Hint oyununa dayandırır. Bu kişilerden bazıları MS 1. yy’ da Orta Asya’ da oynanan bir versiyonu başlangıç sayar. Bu bazılarının da bazıları oyunun MÖ 15. yy gibi eski bir tarihe dayandırılabileceğini söyler. Benim bu yazıdaki asıl konum satrancın bilimsel tarihi olmadığından, oyunun kaynağını MS 7. yy’ da oynanan “Chaturanga” olarak kabul ediyorum.
Chaturanganın Sanskritçedeki anlamı “dört bölümlü” demektir. Bu dört bölüm ise: Piyadeler, süvariler, filler ve at arabaları idi. Askerlikteki bu sınıfların, Chaturanga’ da piyonlar, atlar, filler ve kaleler olarak temsil edildiğini anlamak kolay.
[nrelate-related]
Chaturanga kısa sürede Hindistan’dan o zamanki Perslere (bugünkü İran) ve Arap yarımadasına yayılmış. Avrupa’nın ilk tanışması ise İspanya’ yı işgal eden Müslümanlar sayesinde MS 8. yy’ da gerçekleşmiş. Oyunun kurallarının basitliği sayesinde çok kısa sürede Rusya dahil bütün kıtada oynanır hale gelmiş. Chaturanga’ da yer alan taşlar ve hareket şekilleri şöyle:
Raja (Şah) – Şah gibi hareket ediyor.
Rani (Vezir) – Çaprazda bir kare hareket ediyor.
Iratham (Kale) – kale gibi hareket ediyor.
Yaanei (Fil) – Bilinen üç değişik hareket şekli var:
Çapraz yönde bir atlayarak iki kare,
Bir kare ileri veya herhangi bir çapraza bir kare,
Dik karelerde bir atlayarak iki kare
Kutharei (At) – At gibi hareket ediyor,
Padàti/Bhata (piyon) – Piyon gibi hareket ediyor.
Son yorumlar